सीरियात अचानक सत्तापालट कसा झाला ? बंडखोरांनी सीरियावर केला कब्जा !
सीरियात अचानक सत्तापालट कसा झाला ? बंडखोरांनी सीरियावर केला कब्जा !
बांगलादेश नंतर सीरियात बंडखोरांनी राष्ट्राध्यक्ष बशर अल-असद यांची सत्ता उलथून लावत सीरियावर कब्जा केला आहे.
सत्तापालटानंतर सीरियात दहशतीचे वातावरण आहे. बंडखोरांनी सीरियाला राष्ट्राध्यक्ष बशर अल-असद यांच्या राजवटीतून मुक्त घोषित केले. राष्ट्राध्यक्ष बशर अल-असद दमास्कसमधून पळून गेल्याची माहिती आहे, त्यांनी रशियात आश्रय घेतल्याची बातमी समोर आली आहे. सीरियावर ५३ वर्षांहून अधिक काळ अल-असाद कुटुंबाचे राज्य आहे. राष्ट्राध्यक्ष बशर अल-असद यांचे सीरियन सरकार २०११ मध्ये सुरू झालेल्या दीर्घ आणि विनाशकारी गृहयुद्धाच्या केंद्रस्थानी आहे. अनेक वर्षांच्या युद्धानंतर, असद सरकारने इराण, रशिया आणि लेबनॉनच्या हिजबुल्लाहच्या मदतीने बंडखोर गटांकडून गॅलवेचा बराचसा प्रदेश परत घेतला.
हा धक्कादायक कोसळणे एक ऐतिहासिक क्षण म्हणून वर्णन केले जात आहे. सीरियन लोकांनी सुमारे १४ वर्षांपूर्वी असेच शांततापूर्ण निदर्शन केले होते, परंतु त्यांना हिंसाचाराचा सामना करावा लागला ज्याने त्वरीत रक्तरंजित गृहयुद्धात रूपांतर केले. अशा स्थितीत आठवडाभरापूर्वीपर्यंत सीरियातील बहुतांश भागांवर ताबा मिळवलेल्या अल-असाद कुटुंबाचा इतक्या लवकर अंत कसा झाला, असा प्रश्न उपस्थित होत आहे.
२७ नोव्हेंबर रोजी, विरोधी सैनिकांच्या युतीने सरकार समर्थक शक्तींविरूद्ध एक मोठा हल्ला सुरू केला. पहिला हल्ले विरोधकांच्या ताब्यातील इदलिब आणि शेजारच्या अलेप्पो गव्हर्नरेट्स दरम्यानच्या आघाडीवर करण्यात आले. तीन दिवसांनंतर विरोधी सैनिकांनी अलेप्पो या सीरियातील दुसऱ्या क्रमांकाचे मोठे शहर ताब्यात घेतले.
बंडखोरांमध्ये कोणत्या गटांचा सहभाग होता ?
ऑपरेशन डेटरन्स ऑफ ॲग्रेशन नावाचा हा हल्ला हयात तहरीर अल-शाम (एचटीएस) आणि तुर्थाकियन सहयोगी यांच्या नेतृत्वाखालील अनेक सशस्त्र सीरियन विरोधी गटांनी लढला. अबू मोहम्मद अल-जुलानी यांच्या नेतृत्वाखाली HTS सर्वात मोठा आणि सर्वोत्तम-संघटित आहे, ज्याने हल्ल्यापूर्वी अनेक वर्षे इदलिबच्या गव्हर्नरेटवर राज्य केले. ऑपरेशनमध्ये सहभागी होणारे इतर गट नॅशनल फ्रंट फॉर लिबरेशन, अहरार अल-शाम, जैश अल-इझा आणि नूर-अल-दिन अल-झेंकी मूव्हमेंट, यांचा समावेश होता.
अल-असादच्या पतनानंतर दमास्कस, होम्स आणि इतर सीरियन शहरांमध्ये उत्सव आयोजित करण्यात आला. दमास्कसमधील प्रतिमांमध्ये विरोधी सेनानी सूर्योदयाच्या वेळी हवेत गोळ्या झाडताना दिसतात. क्रांतीचा झेंडा फडकावत गर्दीतून लोक आनंदाने टाक्यांवर चढले. काही ठिकाणी लोकांनी अल-असादचे वडील हाफिज यांचे पुतळे फेकून दिले. मशिदींमध्ये एकत्र प्रार्थना करण्यासाठी आणि सार्वजनिक चौकांमध्ये उत्सव साजरे करण्यासाठी जमाव जमला होता, असादविरोधी घोषणा देत आणि कारचे हॉर्न वाजवत होते.
संपूर्ण सीरिया बंडखोरांच्या ताब्यात आहे का?
लटाकिया आणि तुर्तास लढाईत विरोधक घुसलेले नाहीत.त्यांना अल-असादचा गड मानला जातो. बंडखोर वेगाने पुढे गेले आहेत. त्याने हमा आणि होम्सचा ताबा घेतला आहे. युद्धाच्या सुरुवातीच्या काळात त्यांना “क्रांतीची राजधानी” म्हटले गेले. -२०११च्या उठावाचे जन्मस्थान – देखील सरकारी नियंत्रणाबाहेर पडले. सीरियन सैन्याने घोषित केले की ते प्रांत आणि जवळील स्वेदामध्ये “आपली उपस्थिती मजबूत करत आहे”, परंतु ते व्यर्थ ठरल्याचे दिसते. सीरियन ऑब्झर्व्हेटरी फॉर ह्युमन राइट्स (SOHR), युनायटेड किंगडम-आधारित युद्ध मॉनिटरने सांगितले की, सीरियन सैन्य कुनेत्रा येथील इस्रायलच्या ताब्यात असलेल्या गोलान हाइट्सजवळ आहे.
बंडखोरांनानकोनाचा पाठिंबा ?
सीरियन जनता कित्येक वर्षापासून संघर्ष करीत आहे .सिरियाची अर्थव्यवस्था डबघाईस आली. सरकारविरोधी घटक कॅप्टॅगॉन या सायकोएक्टिव्ह ड्रगच्या बेकायदेशीर व्यापारातून देशभर पैसे कमवत होते. असल असाद देशभरात अत्यंत अलोकप्रिय झाले होते, कारण लोकांना जगणे कठीण होत होते. यात सीरियन लष्कराच्या सैनिकांचा समावेश होता, जे सरकारच्या वृत्तीवर नाराज होते. बहुतेक सैनिकांना अल-अल्डसाठी लढायचे नव्हते. बंडखोरांनी पुढे जाण्याआधीच सैनिक आणि पोलिस अधिकाऱ्यांनी आपली पोस्ट सोडली, शस्त्रे समर्पण केली आणि पळ काढला.मुख्य बंडखोर गटाला हयात तहरीर अल-शाम (HTS) म्हणतात, ज्याला तुर्कीचा उघड पाठिंबा आहे. बंडखोर युतीमध्ये अल-कायदा समर्थकांचा समावेश असल्याचे मानले जाते. याव्यतिरिक्त, पाश्चिमात्य समर्थक बंडखोर गट युतीचा भाग आहेत.
लष्करीदृष्ट्या देखील, अल-असाद राजवट वर्षानुवर्षे कमकुवत झाली आहे, ती वाढवण्यासाठी रशियन आणि इराणच्या लष्करी मदतीवर अवलंबून आहे. परंतु, विश्लेषकांचे म्हणणे आहे की रशिया युक्रेनवरील आक्रमणात अडकला आहे आणि इराण आणि त्याचा लेबनीज मित्र हिजबुल्ला इस्त्रायली हल्ल्यांमुळे त्रस्त आहे. त्यामुळेच ते युद्धखोर सीरियन सैन्याच्या मदतीसाठी पुढे येऊ शकले नाहीत.
सीरियात पुढे काय होणार?
हे पाहणे बाकी आहे. विविध पक्षांनी सहकार्य न केल्यास अनेक संभाव्य तोटे जशी होऊ शकतात, त्याचप्रमाणे सीरियासाठी अनेक शक्यता असल्याचे विश्लेषकांचे म्हणणे आहे. अल-जलाली यांनी एका व्हिडिओ निवेदनात म्हटले आहे की त्यांचे मंत्रिमंडळ विरोधकांकडे “हात वर” करण्यास आणि संक्रमणकालीन सरकारकडे त्यांचे कार्य सोपवण्यास तयार आहे. “हा देश एक सामान्य देश असू शकतो जो आपल्या शेजारी आणि जगाशी चांगले संबंध ठेवतो … परंतु लोकांनी हा मुद्दा निवडला आहे,” अल-जलाली यांनी त्यांच्या फेसबुक अकाउंटवर प्रसारित केलेल्या भाषणात म्हटले आहे. नेतृत्वावर अवलंबून आहे. ” एचटीएसचे नेते अल-झुलानी यांनी सोशल मीडियावर दिलेल्या निवेदनात म्हटले आहे की, “सार्वजनिक संस्था अधिकृतपणे हस्तांतरित होईपर्यंत पंतप्रधानांच्या देखरेखीखाली राहतील.”पंतप्रधान अल-जलाली अजूनही सत्तेवर आहेत.
प्रा. डॉ सुधीर अग्रवाल वर्धा
९५६१५९४३०६
