रशियाचा आण्विक धोरणाच्या बदलातून पाश्चिमात्य देशांना इशारा !
रशियाचा आण्विक धोरणाच्या बदलातून पाश्चिमात्य देशांना इशारा !
प्रा डॉ सुधीर अग्रवाल
रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांनी अण्वस्त्रांच्या वापराबाबत नवीन मार्गदर्शक तत्त्वे जाहीर केली आहेत. पुतिन म्हणाले की, जर अण्वस्त्र नसलेल्या देशाने अण्वस्त्रधारी देशाच्या सहकार्याने रशियावर हल्ला केला तर दोघेही आक्रमक मानले जातील. अशा परिस्थितीत रशिया दोन्ही देशांना प्रत्युत्तर देऊ शकतो. यासोबतच त्यांनी असा इशारा दिला आहे की, आण्विक तत्त्वांमधील नवीन बदलांनुसार, जर कोणत्याही देशाने रशियावर पारंपरिक शस्त्रांनी हल्ला केला, तर रशिया अण्वस्त्रांनी प्रत्युत्तर देण्यास स्वतंत्र असेल.
व्लादिमीर पुतिन यांनी आण्विक नियमांमधील बदलांबाबत आयोजित केलेल्या राष्ट्रीय सुरक्षा परिषदेच्या बैठकीत या गोष्टी सांगितल्या. युक्रेनच्या रशियावरील वाढत्या हल्ल्यांमुळे पुतिन यांनी अण्वस्त्रांच्या नियमांमध्ये बदल केल्याचे मानले जात आहे. अमेरिका आणि पाश्चात्य देशांच्या सहकार्याने युक्रेन गेल्या अडीच वर्षांपासून रशियाशी स्पर्धा करत आहे. अलिकडच्या काही महिन्यांत युक्रेनने रशियावरील हल्ले तीव्र केले आहेत, तसेच रशियाच्या काही भागांवरही कब्जा केला आहे. दुसऱ्या महायुद्धानंतर पहिल्यांदाच एखाद्या देशाने रशियावर हल्ला करून त्याच्या भूमीवर कब्जा केला आहे.
सध्या युक्रेनने लांब पल्ल्याच्या क्षेपणास्त्रांचा वापर करून रशियाच्या अंतर्गत भागांवर हल्ला करायचा की नाही यावर पाश्चात्य देश चर्चा करत आहेत. यादरम्यान युक्रेनने रशियाच्या लष्करी तळांवर क्षेपणास्त्राद्वारे हल्ला करावा, अशीही चर्चा सुरू आहे. सुमारे महिनाभरापूर्वी युक्रेनने रशियाचा कुर्स्क भाग ताब्यात घेतला होता. अशा परिस्थितीत रशिया आता आपल्या अण्वस्त्रांच्या वापराबाबत नियम बदलत आहे. रशिया अंतर्गत आण्विक नियमांमध्ये सुधारणा करण्याचा अंतिम निर्णय पुतिन यांच्या हातात आहे.
व्लादिमीर पुतिन यांनी त्यांच्या विधानांमध्ये थेट युक्रेनचे नाव घेतले नाही, परंतु वेगाने बदलणाऱ्या जागतिक परिस्थितीच्या पार्श्वभूमीवर तत्त्वाचे पुनरावृत्ती आवश्यक असल्याचे सांगितले. दुसरीकडे, युक्रेनचे चीफ ऑफ स्टाफ आंद्रे येरमाक म्हणाले की, पुतिन यांची नवीन विधाने ब्लॅकमेलिंगपेक्षा अधिक काही नाहीत. येरमाक म्हणाले, ‘रशियाकडे आता अण्वस्त्र ब्लॅकमेलिंगशिवाय जगाला धमकावण्याचे कोणतेही साधन नाही, परंतु ही साधने यापुढे काम करणार नाहीत.’
आमच्या सार्वभौमत्वाला गंभीर धोका’ ठरणाऱ्या पारंपरिक हल्ल्याला प्रत्युत्तर देण्यासाठी रशिया अण्वस्त्रांचा वापर करू शकतो, यावर रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांनी भर दिला आहे. युद्ध तिसऱ्या वर्षात प्रवेश करत असताना रशिया युक्रेनमध्ये संथ पण स्थिर नफा मिळवत आहे. या महिन्याच्या सुरुवातीला पुतिन यांनी अमेरिका आणि इतर नाटो सहयोगींना इशारा दिला होता की युक्रेनला रशियन प्रदेशावर हल्ला करण्यासाठी पाश्चात्य देशांकडून मिळवलेल्या लांब पल्ल्याची शस्त्रे वापरण्याची परवानगी दिल्याने रशिया आणि नाटो थेट संघर्षात जातील. ,
रशियाकडे सर्वाधिक शस्त्रे आहेत.
रशिया ही जगातील सर्वात मोठी अणुशक्ती आहे. रशियाकडे ५५८० अण्वस्त्रे आहेत. रशिया आणि अमेरिकेकडे जगातील ८८ टक्के अण्वस्त्रांचा साठा आहे. रशियाची सध्याची आण्विक सिद्धांत २०२० मध्ये लागू झाली. यानुसार रशियाचे अस्तित्व धोक्यात असताना अण्वस्त्रांचा वापर करू शकतो.
युक्रेनमध्ये सुमारे तीन वर्षे चाललेल्या युद्धादरम्यान अण्वस्त्रसंपन्न देशांमधील तणाव वाढला आहे. हे १९६२ च्या क्यूबन क्षेपणास्त्र संकटाची आठवण करून देते, जेव्हा शीतयुद्धाच्या काळात युनायटेड स्टेट्स आणि सोव्हिएत युनियन या दोन महासत्ता अण्वस्त्र संघर्षाच्या अगदी जवळ आले होते.
जवळपास तीन वर्षांपासून सुरू असलेल्या संघर्षादरम्यान रशिया युद्धासाठी लांब पल्ल्याच्या अटॅक ड्रोनच्या निर्मितीमध्ये चीनची मदत घेत आहे. एका अहवालानुसार, रशियाची सरकारी शस्त्रास्त्र कंपनी अल्माझ-अँटेची उपकंपनी असलेल्या IEMZ कुपोलने चीनमध्ये गार्पिया-3 (G3) नावाच्या ड्रोन मॉडेलची चाचणी केली होती. दरम्यान, रशियाने या वृत्तांवर कोणतीही प्रतिक्रिया दिली नाही, तर चीनच्या परराष्ट्र मंत्रालयाने असे म्हटले आहे की त्यांना अशा कोणत्याही कराराची माहिती नाही. कुपोलच्या अहवालानुसार, G3 हे गार्पिया-ए1 चे नवीनतम मॉडेल आहे, जे चीनी तज्ञांनी डिझाइन केले आहे. यात ४०० ग्रॅम पेलोडसह हल्ला करण्याची क्षमता आहे.
९५६१५९४३०६
