महायुतीच्या वादळाने महाविकास आघाडीचा तंबू उखडला
मुंबई/E T News
महायुतीच्या वादळाने महाविकास आघाडीचा तंबू उखडला. भाजपाच्या सुनामीपुढे महाविकास आघाडी सपाचट झाली. महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीत भाजपने विजयाची हॅट्ट्रिक केली आहे. महाराष्ट्रात सत्तेवर येण्यासाठी महायुतीने बहुमताचा १४५ आणि २०० पेक्षा जास्त आकडा पार केला आहे.
भाजप १२५ शिंदे यांची शिवसेना आणि अजित पवारही ताकदवान ठरले. राष्ट्रवादीचा स्ट्राईक रेट ७० टक्क्यांहून अधिक होता. त्यांनी विधानसभेत काका शरद पवार यांचा पराभव केला. महाराष्ट्राच्या निवडणुकीत आघाडी पूर्णपणे पराभूत झाल्याचे दिसून आले. विरोधी पक्षनेतेपदासाठी आवश्यक असलेल्या २८ चा आकडा महाविकास आघाडीचा कोणताही पक्ष स्पर्श करू शकला नाही. या आदेशावर उद्धव ठाकरे यांनी आश्चर्य व्यक्त केले. महाराष्ट्र निवडणुकीतील या प्रचंड विजयाचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे लोकसभा निवडणुकीत महायुतीचा पराभव, त्यानंतर भाजपने अचानक आपली रणनीती बदलली. संपूर्ण निवडणुकीत महायुती एकसंध दिसली आणि सर्व मित्रपक्ष निवडणुकीच्या अजेंड्यावर एकसंध राहिले. निवडणुकीपूर्वी मुख्यमंत्र्यांच्या चेहऱ्याबाबतचा तणाव आणि भाषणबाजीनेही आघाडीच्या गाडीला ब्रेक लावला.
महाराष्ट्र निवडणुकीपूर्वी शिंदे सरकारने लाडकी बहीण योजना सुरू केली, ज्यामध्ये महिलांना दरमहा १५०० रुपये दिले जात होते. निवडणूक प्रचारादरम्यान महायुतीने ही रक्कम दरमहा २१०० रुपये देण्याचे आश्वासन दिले होते. याशिवाय शेतकऱ्यांना कर्जमाफीचे आश्वासनही दिले. महायुतीच्या तिन्ही घटकांनी लाडली योजनेचे सर्वतोपरी भांडवल करण्याचा प्रयत्न केला. रिपोर्ट्सनुसार, केवळ त्याच्या प्रमोशनवर २०० कोटी रुपये खर्च करण्यात आले. २० नोव्हेंबर रोजी एक हप्ता देखील जारी करण्यात आला. त्याचा परिणाम निवडणुकीत झाला की महिला मतदानासाठी बाहेर पडल्या. धुळ्यात रात्रीपर्यंत महिलांनी मतदान केले.
उद्धव ठाकरे यांचे सरकार पाडून मुख्यमंत्री झालेले एकनाथ शिंदे हे या निवडणुकीचे ट्रम्प कार्ड ठरले. उद्धव गटाकडून ‘देशद्रोही’, ‘देशद्रोही’ अशा टीकेचा सामना केल्यानंतर अडीच वर्षात त्यांनी विकासाभिमुख आणि सर्वसामान्यांमध्ये राहणाऱ्या नेत्याची प्रतिमा निर्माण केली. बाळासाहेब ठाकरे यांचे चित्र नेहमीच डोळ्यासमोर ठेवून उद्धव ठाकरे सत्तेसाठी आपला आदर्श विसरल्याचे दाखवण्यात यशस्वी झाले. एका अनुभवी राजकारण्याप्रमाणे शिंदे यांनी निवडणुकीपूर्वीच महायुती सरकारसाठी आपल्या खुर्चीचा राजीनामा देण्याचा निर्णय घेतला होता. लाडकी बहीण योजना, बेरोजगारांना भत्ता अशा योजनांमुळे ते देवेंद्र फडणवीस आणि उद्धव यांच्यापेक्षा लोकप्रिय मुख्यमंत्री असल्याचे सिद्ध झाले. तिकीट वाटपाच्या वेळीही ते भाजपसमोर कमकुवत न दिसता सर्वच विश्वासू लोकांना तिकीट दिले.
भाजपच्या वतीने योगी आदित्यनाथ आणि पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी निवडणूक प्रचारात मोठी रेषा आखली. योगींनी ‘ बटेगा तर कटेगा असा नारा दिला. पीएम मोदींनीही योगींच्या घोषणेला एक पंथ बनवून ‘एक है तो एक सुरक्षित’ ‘एक है तो सेफ है’ असे आवाहन केले.
निवडणुकीदरम्यान वक्फ बोर्डाने जमिनीवर ज्या प्रकारे दावे केले, त्यामुळे सर्वसामान्य मतदारांमध्ये या कथनाला बळ मिळाले. मुस्लिम संघटनांनी महाविकास आघाडीला मतदान करण्याचा काढलेला फतवाही महायुतीसाठी वरदान ठरला. देवेंद्र फडणवीस आणि असदुद्दीन ओवेसी यांच्यातील राजकीय वाद, अकबरुद्दीन ओवेसी यांच्या ‘१५ मिनिट अभी बाकी हैं’ या निवडणूक भाषणानेही हिंदू मतदार संघटित झाले. आता निकाल सर्वांसमोर आहेत, भाजपने स्वबळावर २०१४ पेक्षा मोठा विजय मिळवला आहे.
लोकसभा निवडणुकीत महाविकास आघाडीला मोठा विजय मिळाला होता. या विजयानंतर शिवसेना नेत्यांच्या मनोवृत्तीला धार आली. उद्धव ठाकरेंसह युबीटीचे नेते भाजपला विरोध करताना आपली प्रतिमा हिंदुत्ववादी पक्षाची आहे हे विसरले. बाळासाहेब ठाकरे यांच्या प्रतिमेच्या विपरीत, उद्धव ठाकरेंनी स्वतःला संपूर्ण समाजाचा नेता बनवण्याचा प्रयत्न केला. तिकीट वाटपादरम्यान ज्या प्रकारे जागा आणि मुख्यमंत्र्यांच्या चेहऱ्यावरून वाद झाला त्यामुळे उद्धव अशक्त दिसत आहेत. संजय राऊत यांच्यासारख्या नेत्यांच्या वक्तव्यानेही यूबीटीचे नुकसान झाले. या निवडणुकीत उद्धव गटात विकास कमी आणि शिंदे यांच्या विरोधात सूड जास्त लढला गेला. उरलेले काम स्वतः उद्धव ठाकरे यांनी प्रचारादरम्यान काढलेल्या व्हिडिओने पूर्ण केले. दुसरीकडे, शिंदे यांनी त्यांच्या अडीच वर्षांच्या कारकिर्दीत अधिक सक्रिय नेत्याची प्रतिमा विकसित केली.
महाराष्ट्राच्या निवडणुकीत महायुतीचे साथीदार बनून अजित पवार यांनी अतिशय चतुराईने खेळी केली. ४१ जागांवर त्यांचे काका शरद पवार यांच्या राष्ट्रवादी-एसपी पक्षाशी त्यांची थेट लढत होती. ते ५१ जागांवर महायुतीसोबत होते तर ८ जागांवर त्यांच्या उमेदवारांमध्ये मैत्रीपूर्ण लढत होती. योगी आदित्यनाथ यांच्या या घोषणेपासून पारंपारिक मतदारांना वाचवायचे होते, ते त्यांनी चांगलेच पार पाडले. त्यांनी आदित्यनाथ यांना उघड विरोध सुरूच ठेवला. यावेळी त्याने एक युक्ती वापरली. संपूर्ण प्रचारादरम्यान अजित पवार आणि त्यांच्या उमेदवाराने शरद पवार यांच्यावर टीका केली नाही. मित्रपक्ष भाजपलाही ताब्यात ठेवले. तत्पूर्वी, लोकसभा निवडणुकीत सुप्रिया सुळे यांच्या विरोधात पत्नीला उभे करण्याच्या चुकीचे त्यांनी उघडपणे प्रायश्चित केले. या चतुराईने अजित पवारांनी काकांवर मात केली आणि त्यांच्यापेक्षा जास्त जागा जिंकून बारामती आणि मराठवाड्याच्या राजकारणात आपला दबदबा निर्माण केला.
लोकसभा निवडणुकीत भाजपच्या पराभवाच्या अनेक कारणांपैकी राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाने निवडणुकीत थेट हस्तक्षेप करण्यापासून अंतर ठेवल्याचे समोर आले. त्यामुळेच काँग्रेस आणि आघाडीने संविधान वाचवण्याचा नारा हाती घेतला तेव्हा परिस्थिती बदलली. आरक्षणाबाबत ज्या प्रकारे वातावरण निर्माण केले गेले, भाजपला त्याची स्पर्धा करता आली नाही. महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीत आरएसएसचा पाठिंबा. देवेंद्र फडणवीस यांनी निवडणूक सभेत संघाची गाणीही गायली. सूत्रांनी दिलेल्या माहितीनुसार आरएसएसनेही भाजपच्या मुख्यमंत्रीपदासाठी देवेंद्र फडणवीस यांचे नाव फायनल केले आहे. मग आरएसएस आणि त्याच्याशी संलग्न संघटनांच्या कार्यकर्त्यांनी मॅन टू मॅन मार्किंगच्या आधारे काम केले. यावेळी राहुल गांधींच्या लाल किताबाचा (संविधान) काहीही परिणाम झाला नाही.
प्रा. डॉ. सुधीर अग्रवाल
९५६१५९४३०६
