युक्रेन युद्धाच्या मुद्द्यावर अमेरिकेची रशियाला साथ का ?
युक्रेन युद्धाच्या मुद्द्यावर अमेरिकेची रशियाला साथ का ?
रशिया युक्रेन युद्धात आतापर्यंत अमेरिका युक्रेन सोबत व युरोपियन देशांसोबत होता.मात्र ट्रम्प राष्ट्राध्यक्ष होताच त्यांनी बीडन सरकारच्या धोरणात बदल करत अमेरिकेलाच नव्हे तर जगाला आश्चर्यचकित करून टाकले. युक्रेन रशिया युद्धात आता ट्रम्प पुतीन यांच्यासोबत आहे. युक्रेन युद्धाच्या मुद्द्यावर अमेरिकेने रशियाला साथ देऊन पूर्वीच्या भूमिकेत बदल केलेला आहे.
संयुक्त राष्ट्रांमध्ये युक्रेन युद्धाबाबत ठराव सादर झाला या ठरावात लष्करी माघार शत्रुत्व थांबवणे आणि युक्रेन विरुद्धच्या युद्धाचा शांततापूर्ण तोडगा काढण्याचे आवाहन करण्यात आले या मुद्द्यावर अमेरिकेची भूमिका सर्वात महत्त्वाची होती अमेरिकेने आपल्या मागील भूमिकेपेक्षा आश्चर्यकारक बदल केला आहे रशिया युक्रेन युद्धाला तीन वर्षाचा कालावधी लोटल्यानंतर अमेरिकेने युक्रेन ने सादर केलेल्या ठरावाला रोखण्याचा प्रयत्न करण्याची ही पहिलीच वेळ आहे रशिया युक्रेन संघर्षाला तीन वर्षे पूर्ण झाल्या निमित्त हा प्रस्ताव आला युक्रेनमधील युद्ध केवळ युरोपच्या शांतता आणि सुरक्षित साठीच नाही तर संयुक्त राष्ट्रांच्या पाया आणि मूलभूत तत्त्वांसाठी देखील एक गंभीर धोका आहे. असा इशारा संयुक्त राष्ट्रांचे सरचिटणीस गुटेरेस यांनी दिला संयुक्त राष्ट्रांमध्ये सादर केलेल्या ठरावाच्या बाजूने ९३ देशांनी मतदान केले यामध्ये जर्मनी ब्रिटन फ्रान्स आणि जी सात अमेरिका वगळता देश समाविष्ट होते तर रशिया अमेरिका इस्त्राईल आणि हंगेरी सह १८ देशांनी याच्या विरोधात मतदान केले भारत चीन आणि ब्राझील सर ६५ देशांनी मतदानापासून अलिप्त राहण्याची भूमिका घेतली. मागील तीन वर्षात रशिया युके युद्धाबाबत अमेरिकेने नेहमीच युरोपीय देशांसोबत मतदान केले आहे अमेरिकेने पहिल्यांदाच वेगळा मार्ग निवडला आहे अमेरिकेतील हा बदल युरोपीय बाजूपासून दूर जाण्याची संकेत देतो हे अमेरिकेच्या धोरणातील एक मोठे बदल देखील दर्शवते.
अमेरिकेच्या बदलाला एक महत्त्वाचे आणखीन एक कारण म्हणजे अमेरिकेचा डोळा युक्रेनमधील नैसर्गिक साधन संपत्तीवर आहे..अमेरिका व रशियाने ही संपत्ती वाटून घ्यावी,ही अपेक्षा ट्रम्प यांची आहे.
रशियाचे युक्रेनविरुद्धचे युद्ध या महिन्यात चौथ्या वर्षात प्रवेश करणार आहे. ३ वर्षे चाललेल्या या युद्धात, रशियाने युक्रेनियन भूमीत असलेल्या सुमारे २६ ट्रिलियन डॉलर्स किमतीच्या दुर्मिळ खनिज संपत्तीपैकी ७०% हिस्सा ताब्यात घेतला आहे. ज्याने या युद्धाच्या वातावरणात रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांच्या हातात ब्रह्मास्त्र दिले आहे. अशा परिस्थितीत, डोनाल्ड ट्रम्प युक्रेनच्या दुर्मिळ खजिन्यांना सुरक्षित करण्यासाठी अशा करारावर जोर देत आहेत जेणेकरून कीव्हला रशियाविरुद्धच्या लढाईसाठी अमेरिकन मदत मिळत राहील. युक्रेनचे अध्यक्ष वोलोदिमिर झेलेन्स्की यांनी अमेरिकेचे अध्यक्ष ट्रम्प यांच्या प्रस्तावाला सकारात्मक प्रतिसाद दिला आहे. युक्रेनला दिलेल्या ३०० अब्ज डॉलर्सच्या मदतीचा हवाला देत अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्षांनी ‘समानते’च्या गरजेवर भर दिला आहे.
डोनाल्ड ट्रम्प म्हणाले आहेत की युक्रेनमध्ये दुर्मिळ खनिज संपत्ती आहे आणि आम्ही असा करार करण्याचा प्रयत्न करत आहोत ज्यामध्ये युक्रेनला आम्ही त्यांना देत असलेल्या सर्व गोष्टींसह त्यांच्या दुर्मिळ पृथ्वी आणि इतर गोष्टी मिळतील.” तथापि, ट्रम्प यांनी अद्याप अमेरिकेला त्या बदल्यात काय हवे आहे हे उघड केलेले नसले तरी ट्रम्प यांचे लक्ष युक्रेनमधील खनिज संपत्तीवर आहे.
२०१४ मध्ये मर्यादित रशियन आक्रमणाने सुरू झालेले आणि २०२२ मध्ये पूर्ण-प्रमाणात आक्रमण करून नाटकीयरित्या वाढलेले रशिया-युक्रेन युद्ध ट्रम्प जलदगतीने संपवण्यासाठी प्रयत्न करत आहेत. बायडेन प्रशासनाने ५० हून अधिक राष्ट्रांचे एक युती तयार केली , ज्यापैकी बहुतेक युरोपियन होते, ज्यांनी मोठ्या रशियन सैन्याविरुद्ध युक्रेनला मदत करण्यासाठी लष्करी आणि राजकीय प्रयत्नांचे समन्वय साधले.
गेल्या आठवड्यात, ट्रम्प यांनी रशियाशीही संपर्क साधला आहे, ज्याला बायडेन प्रशासन आणि बहुतेक पश्चिमेकडील देशांनी एकटे पाडले होते. ट्रम्प यांनी रशियन नेते व्लादिमीर पुतिन यांना फोन केला आणि अमेरिकेच्या अध्यक्षांनी परराष्ट्र मंत्री मार्को रुबियो आणि इतर वरिष्ठ सहाय्यकांना प्राथमिक चर्चेसाठी सौदी अरेबियातील त्यांच्या रशियन समकक्षांना भेटण्यासाठी पाठवले. ट्रम्प यांनी असे सुचवले आहे की ते आणि पुतिन लवकरच भेटू शकतात.
अध्यक्षीय प्रचारादरम्यान, ट्रम्प यांनी युद्धबंदीची वाटाघाटी करण्याची इच्छा स्पष्ट केली होती. परंतु अलिकडच्या काळात त्यांच्या जलद घडामोडींमुळे अनेकांना धक्का बसला आहे, ज्यात युक्रेनियन लोकांचाही समावेश आहे.
कीवची राजधानी असलेल्या ४७ वर्षीय वकील ओलेना टोकोवेन्को म्हणाल्या की, ट्रम्प युक्रेनचे मालक असल्यासारखे वागत आहेत.”कदाचित ट्रम्प आपल्याला कोणाला निवडून द्यायचे हे सांगू शकतील आणि कदाचित स्वतःचा उमेदवारही देऊ शकतील?” ती उपहासाने म्हणाली. “कदाचित, आपण ट्रम्पला विचारू नये, तर पुतिनला विचारावे की काय करायचे. यामुळे मध्यस्थी कमी होईल. कारण हे रशियाचे धोरण ट्रम्पच्या माध्यमातून येत आहे.”
अमेरिका रशियाच्या भूमिकेला पाठिंबा देत आहे ही कल्पना युक्रेनियन लोकांना धक्कादायक वाटते, ज्यांनी आपल्या देशाचे अस्तित्व पाश्चात्य देशांच्या पाठिंब्यावर पणाला लावले आहे. १९९१ मध्ये सोव्हिएत युनियनपासून स्वातंत्र्य मिळाल्यापासून युक्रेनमध्ये नियमित निवडणुका होत होत्या.२०१९ मध्ये प्रचंड मताधिक्य मिळवणारे झेलेन्स्की गेल्या वर्षी पुन्हा निवडणूक लढवू शकले असते. परंतु रशियाच्या युद्धामुळे युक्रेनमध्ये मार्शल लॉ लागू आहे आणि त्यांनी निवडणुका घेतल्या नाहीत.
डॉ. सुधीर अग्रवाल
सहायक संपादक
एव्हरी टाईम न्यूज लाईव्ह
